OnkoOdpowiedzi

Koordynator opieki onkologicznej jest przydzielany pacjentowi już na wczesnym etapie ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej, najczęściej w momencie rozpoczęcia diagnostyki i leczenia w ramach karty DiLO lub przy planowaniu kolejnych etapów terapii. Po zakończeniu diagnostyki pacjent trafia pod opiekę odpowiednich gabinetów specjalistycznych, jednak koordynatorzy nadal pozostają dostępni, oferując wsparcie i pomoc w razie potrzeby. Ich rolą jest ułatwianie pacjentowi sprawnego poruszania się w procesie leczenia, czuwanie nad harmonogramem badań i wizyt oraz udzielanie praktycznych informacji organizacyjnych na każdym etapie diagnostyki i terapii.

Do koordynatora można zwracać się z pytaniami dotyczącymi terminów badań i konsultacji, miejsca ich wykonania, potrzebnych skierowań czy wymaganych dokumentów. Koordynator pomoże również wyjaśnić kolejne kroki w procesie diagnostyki i leczenia, podpowie, gdzie zgłosić się w razie wątpliwości, a także zadba o to, aby informacje od różnych specjalistów były dla pacjenta zrozumiałe i spójne.

Warto jednak pamiętać, że koordynator nie zastępuje lekarza prowadzącego. Nie udziela więc opinii medycznych ani nie podejmuje decyzji terapeutycznych. Jest jednak osobą, do której pacjent i jego bliscy mogą zwrócić się o pomoc w codziennych sprawach związanych z organizacją leczenia i która dba o to, by cała ścieżka onkologiczna przebiegała w jak najbardziej uporządkowany i przejrzysty sposób.

Agnieszka Gocał
Zastępca Kierownika
Działu Koordynatorów Opieki Onkologicznej NIO-PIB

System informatyczny Narodowego Instytutu Onkologii gromadzi wyniki badań zleconych przez naszych specjalistów i wykonanych w Instytucie. Niestety, badania wykonane poza NIO nie są automatycznie widoczne w systemie, ponieważ bazy danych różnych placówek medycznych w Polsce nie są ze sobą połączone. Oznacza to, że nie należy zakładać, iż lekarz w NIO będzie miał dostęp do wyników czy opisów badań wykonanych w innym ośrodku.

W systemie NIO-PIB znajdują się również opisy wizyt specjalistycznych oraz hospitalizacji odbytych w naszym Instytucie. Aby lekarz miał pełny obraz historii choroby i przebiegu leczenia, prosimy pacjentów o dostarczenie kopii dokumentacji z innych placówek, a także płyt z badaniami obrazowymi, jeśli takie były wykonywane. Dostarczenie całościowej dokumentacji już na pierwszą wizytę pozwala skrócić czas podejmowania decyzji o dalszym postępowaniu, bez potrzeby dodatkowych wizyt w celu uzupełnienia dokumentów.

Warto również zaznaczyć, że lekarze w obu lokalizacjach NIO – na Ursynowie i przy Wawelskiej– mają dostęp do tej samej dokumentacji w systemie, co umożliwia spójną i kompleksową opiekę nad pacjentem.

Pacjent ma prawo do uzyskania kopii dokumentacji medycznej dotyczącej swojego leczenia w Instytucie. Pierwszorazowa kopia jest wydawana bezpłatnie po złożeniu odpowiedniego wniosku. 

Jarosław Dirschke
Kierownik Działu Rejestracji i Call Center NIO-PIB

Masaż to jedna z metod poprawiających stan psychofizyczny osoby, u której jest wykonywany. To forma indywidualnej pracy z pacjentem, jednak w przypadku osób po chorobie nowotworowej należy zachować szczególną ostrożność – zwłaszcza w obszarach poddanych operacji czy radioterapii.

Zanim podejmiemy decyzję o masażu, trzeba mieć pewność, że pacjent nie jest w trakcie aktywnego procesu chorobowego. Rodzaj i zakres masażu zależą także od etapu leczenia, tj.  czy pacjent jest w trakcie terapii podstawowej czy np. wiele lat po zakończeniu leczenia.

Najbezpieczniejsze są techniki relaksacyjne i rozluźniające, bez silnych ucisków. W wybranych przypadkach stosuje się również masaż pneumatyczny (z wykorzystaniem specjalistycznego urządzenia), szczególnie u pacjentów z obrzękiem limfatycznym. Masaż twarzy, znany z kosmetologii, może być wykonywany u kobiet w trakcie leczenia onkologicznego – poprawia on samopoczucie oraz wygląd skóry.

Przed rozpoczęciem terapii masażem ważne jest przygotowanie zarówno pacjenta, jak i terapeuty. Należy też pamiętać o podstawowych przeciwwskazaniach, do których należą: gorączka, infekcje, rany pooperacyjne, zaburzenia krzepliwości, małopłytkowość oraz przerzuty do kości.

dr Hanna Tchórzewska-Korba
Kierownik Zakładu Rehabilitacji NIO-PIB

To pytanie bardzo często pojawia się u osób, które po raz pierwszy myślą o wykonaniu badań profilaktycznych. Obawa przed niedogodnościami jest zupełnie naturalna, ale warto wiedzieć, że większość badań profilaktycznych w onkologii nie wiąże się z bólem. Czasami mogą być one odczuwane jako mało przyjemne, ale zwykle jest to krótki i łatwy do zniesienia dyskomfort.

Na przykład mammografia, która polega na chwilowym uciśnięciu piersi, bywa określana przez pacjentki jako nieprzyjemna, ale rzadko bolesna. Cytologia czy wymaz w kierunku HPV to badania szybkie i zazwyczaj bezbolesne, które jedynie czasami mogą powodować lekkie uczucie podrażnienia. Z kolei kolonoskopia w wielu ośrodkach wykonywana jest w znieczuleniu, co pozwala przejść przez całe badanie bez bólu i w komfortowych warunkach. 

Bardzo ważne jest również to, że personel medyczny zawsze dba o to, aby badania przebiegały jak najbardziej komfortowo. Pacjent w każdej chwili może powiedzieć o swoich obawach i poprosić o dokładne wyjaśnienie poszczególnych etapów, co zazwyczaj znacząco zmniejsza napięcie i stres.

Regularne badania profilaktyczne mają ogromne znaczenie, ponieważ pozwalają wykryć nowotwór na wczesnym etapie, kiedy leczenie jest najskuteczniejsze i najmniej obciążające. Ewentualny krótki dyskomfort związany z badaniem jest więc niewspółmiernie mały w porównaniu z korzyścią, jaką daje pewność, że dbamy o swoje zdrowie i możemy reagować w porę.

mgr inż. Dagmara Mokwa
Edukator zdrowotny i promotorka badań profilaktycznych,
ekspertka Zakładu Profilaktyki Nowotworów NIO-PIB

Wszystko zależy od rodzaju nowotworu, zastosowanego leczenia onkologicznego (chemioterapia, radioterapia, leczenie celowane, immunoterapia itp.) oraz od czasu, jaki upłynął od zakończenia terapii. Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, uwzględniając aktualny stan zdrowia pacjenta oraz możliwe następstwa leczenia przeciwnowotworowego, w tym wpływ na kondycję skóry i procesy regeneracyjne organizmu.

Zabiegi z zakresu medycyny estetycznej nie są bezwzględnie przeciwwskazane u pacjentów onkologicznych, jednak decyzja o ich wykonaniu powinna być zawsze poprzedzona dokładną analizą historii choroby i przebiegu leczenia. Ostateczną decyzję podejmuje lekarz medycyny estetycznej, który ocenia ryzyko oraz bezpieczeństwo proponowanego zabiegu.

Należy pamiętać, że leczenie onkologiczne może mieć długofalowy wpływ na skórę, jej wrażliwość, zdolność gojenia się oraz ogólną odporność organizmu. Dlatego każdy zabieg powinien być nie tylko indywidualnie dostosowany, ale również przeprowadzany z najwyższą ostrożnością i świadomością potencjalnych konsekwencji.

lek. Maria Krotewicz
Chirurg onkologiczna i dermatoskopistka
z Kliniki Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków NIO-PIB

Podczas leczenia onkologicznego nie zalecam opalania się – ani na słońcu, ani w solarium. Wiele leków stosowanych w trakcie chemioterapii, immunoterapii czy terapii celowanych oraz radioterapia zwiększają wrażliwość skóry na promieniowanie UV, co grozi poparzeniami, przebarwieniami, a nawet trwałymi uszkodzeniami. Szczególnie ważne jest unikanie słońca w miejscach napromieniania – skóra w tym miejscu może być bardzo delikatna jeszcze przez wiele miesięcy po zakończeniu leczenia.

Niezależnie od tego, czy jesteśmy w trakcie leczenia onkologicznego czy nie, nadmierna ekspozycja na słońce jest niewskazana, dlatego warto pamiętać o codziennym stosowaniu kremów z wysokim filtrem SPF 30-50, zwłaszcza latem. Nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (czy to naturalne, czyli słonce, czy też sztuczne - solaria) jest również główną przyczyną powstawania nowotworów złośliwych skóry - czerniaka lub raków skóry. Jeśli muszą Państwo wyjść na słońce, proszę dodatkowo chronić skórę ubraniem, kapeluszem.

Każdy przypadek jest inny, dlatego najlepiej omówić kwestię ekspozycji na słońce bezpośrednio z lekarzem prowadzącym, który zna szczegóły terapii i możliwe reakcje organizmu. Bezpieczeństwo i skuteczność terapii są w tej chwili najważniejsze.

Prof. dr hab. med. Piotr Rutkowski
Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków NIO-PIB

Pływanie ma wiele zalet takich jak poprawa kondycji, wzmacnianie mięśni, pozytywny wpływ na nastrój, sprzyja redukcji stresu. O tym jednak, czy chory może chodzić na basen w trakcie terapii onkologicznej decyduje lekarz prowadzący. Zależy to od wielu czynników takich jak: rodzaj terapii, aktualne wyniki badań krwi, a na przykład w przypadku radioterapii, informacja, jaką dawkę otrzymuje skóra. Nie jest wskazane korzystanie z basenu w okresach obniżonej odporności np podczas stosowanej chemioterapii, bo zwiększa się wtedy ryzyko infekcji np dróg moczowych. 

W przypadku radioterapii, jeśli odczyn pojawia się na skórze ( np przy leczeniu nowotworów piersi lub głowy i szyi) chory powinien powstrzymać się od nadmiernego kontaktu z wodą aż do ustąpienia odczynu popromiennego, zwykle 1-2 miesiące po zakończeniu terapii. 

Każdego chorego jednak należy zachęcić do indywidualnej aktywności, dostosowanej do jego trybu życia, potrzeb, stosowanego leczenia i zaawansowania choroby i jestem przekonana, że wielu z nich może korzystać z basenu po konsultacji z lekarzem prowadzącym.

dr n. med. Milena Szacht
Radioterapeutka z Zakładu Radioterapii NIO-PIB

Jeśli pacjent jest się w trakcie diagnostyki lub leczenia onkologicznego i zauważa nagle zmiany w samopoczuciu lub pogorszenie stanu zdrowia, powinien skorzystać z pomocy tam, gdzie jest ona najszybciej dostępna i adekwatna do jego bieżących potrzeb. Należy pamiętać, że szpital onkologiczny to odpowiednie miejsce na planowane wizyty, dalszą diagnostykę czy kontynuację terapii, zwłaszcza gdy pacjent jest tam już prowadzony.

Jednak w przypadku nagłych i ostrych objawów, takich jak duszność, silny ból, wysoka gorączka, krwawienia, omdlenia, odwodnienie czy pojawienie się niepokojących objawów neurologicznych, konieczne jest niezwłoczne zgłoszenie się do najbliższego szpitala z oddziałem ratunkowym lub Izbą Przyjęć, najbliżej miejsca zamieszkania, nawet jeśli nie jest to placówka onkologiczna. W takich sytuacjach zespół placówki udzieli doraźnej pomocy wykonując niezbędne badania, stosując leczenie objawowe oraz, w razie potrzeby, kierując do specjalistycznego ośrodka. 

Często pogorszenie stanu chorego może wynikać z innych przyczyn niż leczenie onkologiczne i być związane np. z chorobami współwystępującymi - nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, infekcje dróg oddechowych i inne. 

Na Izbę Przyjęć NIO w trybie planowym mogą zgłosić się pacjenci, którzy mają skierowanie do przyjęcia do jednej z naszych Klinik. Chorzy w trakcie aktywnego leczenia onkologicznego wraz z kartą informacyjną otrzymują informacje od lekarza prowadzącego o postępowaniu w sytuacji pogorszenia stanu ogólnego. Izba Przyjęć w NIO udziela pomocy w nagłych sytuacjach jednak w przypadkach konieczności zastosowania nieonkologicznego leczenia specjalistycznego chory może wymagać hospitalizacji w innym ośrodku.

Dlatego, biorąc pod uwagę dobro i bezpieczeństwo chorego w sytuacjach zagrażających życiu pierwszym i najważniejszym punktem kontaktowym powinno być pogotowie ratunkowe, które zapewni szybką i profesjonalną interwencję. Nie warto zwlekać ani czekać na kontakt z konkretną placówką onkologiczną – czas i szybka reakcja mają tu najwyższy priorytet. 

Równocześnie bardzo ważną rolę w opiece nad pacjentem onkologicznym pełni lekarz Podstawowej Opieki Zdrowotnej, który uczestniczy w procesie diagnostyki i leczenia. Lekarz rodzinny może zlecać badania, wystawiać niezbędne skierowania, także do specjalistów oraz wdrażać leczenie objawowe, a w sytuacji wskazań także kierować do odpowiedniego szpitala.

prof. Adam Płużański
Naczelny Specjalista Onkologii Klinicznej NIO-PIB