Zakład Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów

Zakres działalności Zakładu

Zakład prowadzi działalność naukową i edukacyjną w dziedzinie epidemiologii i prewencji nowotworów złośliwych, ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów tytoniozależnych.

Badania nad czynnikami ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe w obszarze epidemiologii opisowej i analitycznej prowadzone są we współpracy z licznymi organizacjami i instytucjami zarówno krajowymi, jak i zagranicznymi. Zakład współdziała między innymi z Ministerstwem Zdrowia, Agencją Badań Medycznych, Warszawskim Uniwersytetem Medycznym, Świętokrzyskim Centrum Onkologii, Instytutem Medycyny Pracy imienia prof. dra med. Jerzego Nofera. W zakresie współpracy międzynarodowej na uwagę zasługują działania prowadzone w kooperacji ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO), Międzynarodową Agencją Badań nad Rakiem (IARC), Narodowym Instytutem Raka (NCI), Hamilton Health Sciences w Kanadzie, Population Health Research Institute w Kanadzie czy Uniwersytetem w Utrechcie.

Zespół Zakładu przygotowuje i realizuje naukowe granty badawcze związane ze stylem życia, czynnikami ryzyka chorób przewlekłych, zwłaszcza w odniesieniu do chorób nowotworowych. Zakład zajmuje się także popularyzacją w społeczeństwie zapisów Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem poprzez, między innymi, działania informacyjno-edukacyjne, medialne, przygotowywanie i dystrybucję materiałów edukacyjnych, organizację szkoleń, warsztatów i konferencji naukowych. Zapewnia ponadto wsparcie w realizacji działań z zakresu prewencji pierwotnej nowotworów w ramach Narodowego Programu Zdrowia, a także Narodowej Strategii Onkologicznej. Pracownicy Zakładu są również członkami Rady Naukowej ogólnopolskiej kampanii społecznej Ministerstwa Zdrowia „Planuję Długie Życie” (www.planujedlugiezycie.pl), gdzie pełnią rolę ekspertów merytorycznych dla planowanych i prowadzonych w ramach kampanii działań.

W strukturach Zakładu działają również Poradnia Pomocy Palącym oraz Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym (TPPP), które zapewniają osobom uzależnionym od nikotyny specjalistyczne poradnictwo i pomoc w zaprzestaniu palenia. Działalność obu poradni opiera się na europejskich i światowych standardach leczenia uzależnienia od nikotyny wyłącznie w oparciu o metody, które spełniają kryteria medycyny opartej na dowodach (Evidence Based Medicine). Oprócz prowadzenia leczenia uzależnienia od nikotyny, celem Poradni jest również praca naukowa, edukacja pacjentów, działalność wydawnicza, edukacja personelu medycznego oraz szeroko pojęte działania na rzecz ograniczania rozpowszechnienia uzależnienia od nikotyny.

Projekty naukowo-badawcze aktualnie realizowane w Zakładzie

PONS: Prospektywna populacyjna kohorta obserwacyjna osób dorosłych w wieku 45-64 lat, ukierunkowana na związane ze stylem życia czynniki ryzyka niezakaźnych chorób przewlekłych, w tym nowotworów. Obserwacja prowadzona od 2010 r. pod kierownictwem dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu (Principal Investigator) we współpracy ze Świętokrzyskim Centrum Onkologii w Kielcach;
PONS-PURE POLAND: Prospective Urban and Rural Epidemiologic Study – projekt prowadzony we współpracy z Population Health Research Institute w Kanadzie, pod kierownictwem dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu (Principal Investigator, National Leader);
EXPANSE: EXposome Powered tools for healthy living in urbAN Settings – projekt prowadzony we wspólpracy z Instytutem Medycyny Pracy w Łodzi w ramach programu HORIZON2020 (Grant agreement ID: 874627), pod kierownictwem dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu (jako instytucja w konsorcjum naukowym, koordynatorem projektu jest Uniwersytet w Utrechcie);
DISCERN: Discovering the causes of three poorly understood cancers in Europe – w ramach programu HORIZON EUROPE, prowadzony pod kierownictwem dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu, (jako instytucja w konsorcjum naukowym, koordynatorem projektu jest IARC);
MUTOGRAPHS: Mutographs of cancer: discovering the causes of cancer through mutational signatures – projekt prowadzony pod kierownictwem dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu, realizowany w ramach Cancer Research UK Grand Challenge (CRUK) od listopada 2017 r.;
Realizacja szkoleń personelu medycznego w zakresie leczenia uzależnienia od nikotyny oraz prowadzenie Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym – zadanie realizowane pod kierownictwem mgr Ireny Przepiórki w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021- 2025;
Rzucenie wspiera leczenie – wewnętrzny program pomocowy dla uzależnionych od nikotyny pacjentów Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie; pod kierownictwem mgr Magdaleny Cedzyńskiej;
Jednoośrodkowe, randomizowane badanie kliniczne porównujące skuteczność stosowania cytyzyny w schemacie przedłużonego dawkowania z nikotynową terapią zastępczą u pacjentów z Zespołem Uzależnienia od Nikotyny i Przewlekłą Chorobą Nerek (SCARP) – grant Agencji Badań Medycznych, projekt na lata 2023-2028, koordynator badania – mgr Magdalena Cedzyńska, Główny Badacz – dr hab. Jakub Kucharz;

Global Youth Tobacco Survey Poland – globalny projekt badawczy realizowany i finansowany przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) oraz US Centers for Disease Control and Prevention. Piąta runda projektu realizowana w Polsce w latach 2021-2023 w ramach umowy z WHO. Dr n. med. Krzysztof Przewoźniak i dr n. o zdr. Paweł Koczkodaj są krajowymi koordynatorami realizacji projektu oraz członkami międzynarodowej grupy badawczej realizującej projekt w skali globalnej;

Study Supporting the Evaluation of the Tobacco Control Acquis – międzynarodowy projekt grantowy Open Evidence realizowany we współpracy z European Network for Smoking and Tobacco Prevention i Schlesinger Group Spain. Projekt ma na celu naukowa ewaluację i uzasadnienie zmian proponowanych przez Komisję Europejską w dyrektywach tytoniowych. Grant finansowany ze środków programu zdrowia publicznego Komisji Europejskiej (Framework contract DG SANTE/ 2021/OP/0002); realizacja w latach 2022-2023. Dr n. med. Krzysztof Przewoźniak pełni rolę konsultanta naukowego projektu;

European Citizens Initiative – Tobacco Free Europe (ECI-TFE) – międzynarodowy projekt koordynowany pro publico bono przez Nofumadores.org Spain i European Network for Smoking and Tobacco Prevention. Projekt realizowany w latach 2022-2028 we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Dr n. med. Krzysztof Przewoźniak jest jednym z inicjatorów projektu oraz członkiem europejskiego komitetu koordynacyjnego oraz krajowym koordynatorem realizacji projektu;
QualiECAC – Perceptions towards the adoption of tobacco-related recommendations of the European Code Against Cancer (4th ed.) among the European Union population: a qualitative study – badanie jakościowe dotyczące postrzegania i postaw dorosłej populacji Polski wobec zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, projekt realizowany przy współpracy z Międzynarodową Agencją Badań nad Rakiem (International Agency for Research on Cancer (IARC) –, 2023 r. – kierownik – dr Paweł Koczkodaj;
Aktualizacja zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem – ECAC5 – projekt realizowany przez Międzynarodową Agencją Badań nad Rakiem (International Agency for Research on Cancer (IARC) – 2023 w ramach zadania Europe’s Beating Cancer Plan, dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu – członek Komitetu Sterującego, dr Paweł Koczkodaj – członek grupy roboczej.

Projekty zaplanowane do realizacji w Zakładzie (aplikacje oczekujące na decyzje w sprawie przyznania środków)

CRESCENT: Creating and Evaluating a Data-Driven Personalised Prevention Tool to Reduce NCDs – projekt finansowany ze środków Komisji Europejskiej (Horyzont) prowadzony będzie pod kierownictwem dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu;
MOVEAHEAD: Emerging air pollutants: from evidence of health effects to policy, a European study – projekt finansowany ze środków Komisji Europejskiej (Horyzont) prowadzony będzie pod kierownictwem dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu;
PRECALL: PREvention of Childhood Acute Lymphoblastic Leukemia – projekt finansowany ze środków Komisji Europejskiej (Horyzont) prowadzony będzie pod kierownictwem dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu;
MULTI-PONS: Kontynuacja obserwacyjnego kohortowego badania prospektywnego PONS w zakresie monitorowania zjawiska wielochorobowości w populacji Polski – projekt finansowany ze środków Agencji Badań Medycznych prowadzony będzie pod kierownictwem dr hab. n med. Marty Mańczuk, prof. Instytutu;

Inne projekty realizowane z udziałem pracowników Zakładu

Program kompleksowej profilaktyki, diagnostyki i leczenia nowotworów oraz chorób układu oddechowego mieszkańców Płocka i powiatu płockiego – projekt w trakcie realizacji, realizowany z grantu PKN Orlen (umowa grantowa nr 762/2019 z 13 września 2019 r.);

JANE: Joint Action on Networks of Expertise – WP5: Complex and poor prognosis cancer, realizowany w ramach Komisji Europejskiej EU4HEALTH, EU4H-2021-JA-IBA, nr 101075328;
Youth Tobacco Control Leadership School (14-16.11.2022, Warszawa) – międzynarodowy projekt grantowy finansowany przez European Network for Smoking and Tobacco Prevention (ENSP) i University of Southern California (USC) w Los Angeles. Organizatorzy: Narodowy Instytut Onkologii w Warszawie, Fundacja „Smart Health – Zdrowie w 3D”, Collegium Civitas we współpracy z ENSP, USC oraz International Youth Organisation; realizacja: I-XII.2022. Dr n. med. Krzysztof Przewoźniak był głównym koordynatorem projektu. Projekt realizowany we współpracy z dr. n. o zdr. Pawłem Koczkodajem i mgr Agatą Ciubą;
BREATHE – Breaking tobacco addiction for improved lung cancer care – międzynarodowy projekt grantowy European Network for Smoking and Tobacco Prevention realizowany we Danii, Francji, Gruzji, Hiszpanii, Polsce i Rumunii; realizacja w latach 2022-2024. Dr n. med. Krzysztof Przewoźniak jest jednym z głównym badaczy projektu międzynarodowego oraz jego krajowym koordynatorem;
Przygotowanie interaktywnej aplikacji dotyczącej zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem. Projekt zrealizowany przy współpracy z Międzynarodową Agencją Badań nad Rakiem (International Agency for Research on Cancer (IARC) – 2023 r. – mgr Elwira Gliwska, mgr Agata Ciuba, dr Paweł Koczkodaj (moduł dostępny tutaj).

Wybrane projekty zrealizowane w Zakładzie

Czujność onkologiczna w praktyce – ogólnopolski cykl kursów doskonalących w zakresie profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworów oraz leczenia powikłań i bólu u pacjentów onkologicznych – projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w okresie 2017-2019, pod kierownictwem mgr Magdaleny Cedzyńskiej;
Nie trać głowy – program profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworów głowy i szyi – projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2016-2020, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowany w okresie 2017-2023 pod kierownictwem mgr Magdaleny Cedzyńskiej i dr Jakub Zwolińskiego z Kliniki Nowotworów Głowy i Szyi;
Prowadzenie Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym – zadanie realizowane pod kierownictwem mgr Ireny Przepiórki w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020;
Szkolenie personelu medycznego w zakresie leczenia uzależnienia od tytoniu oraz przeprowadzania minimalnych interwencji antytytoniowych – zadanie realizowane pod kierownictwem mgr Ireny Przepiórki w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020;
Reklama wyrobów tytoniowych w Polsce, grant Biura Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce (WHO), 2020 – 2021, kierownik – dr Paweł Koczkodaj (wyniki opublikowane – link),
Improving access to preventive services, Fulbright-Schuman Award, grant Komisji Europejskiej i Departamentu Stanu USA – na wyjazd i przeprowadzenie projektu, University of Virginia, USA, 2022, kierownik – dr Paweł Koczkodaj (wyniki opublikowane – link),
Smoking cessation help for cancer patients – a pilot project Quitting Supports Treatment – badanie pilotażowe dotyczące rzucania palenia wśród pacjentów onkologicznych – 2021, kierownik – mgr Magdalena Cedzyńska, mgr Irena Przepiórka (wyniki opublikowane – link).