Badania krwi
W warunkach standardowych krew do rutynowych badań laboratoryjnych należy oddawać:
- na czczo, chyba że lekarz zaleci inaczej,
- przy zachowaniu dotychczasowej diety, chyba, że lekarz zaleci inaczej,
- przed zażyciem porannej dawki leków, chyba, że lekarz zaleci inaczej.
Na kilka dni przed planowanym oddaniem próbki krwi do badań laboratoryjnych nie należy:
- spożywać alkoholu i innych używek,
- wykonywać znacznego wysiłku fizycznego.
UWAGA: Tuż przed pobraniem próbki krwi żylnej powinno się odpocząć ok. 15 min.
Jeśli warunki pobrania krwi żylnej nie spełniają powyższych warunków pobrania standardowego, odpowiednią informację należy przekazać osobie pobierającej materiał do badań.
Doustny testtolerancji glukozy (DTTG) u osób dorosłych
Na co najmniej 3 dni przed wykonaniem doustnego testu tolerancji glukozy należy:
- stosować dietę normalnowęglowodanową (tzn. nie ograniczać w sposób istotny spożycia węglowodanów),
- utrzymywać zwykłą aktywność fizyczną,
- ostatni, lekkostrawny posiłek spożyć wieczorem, na 8 – 10 godz. przed wykonaniem testu.
Podczas wykonywania doustnego testu tolerancji glukozy nie należy:
- spożywać posiłków,
- przyjmować leków,
- palić papierosów,
- zwiększać aktywności fizycznej (np. nie biegać, nie jeździć na rowerze).
UWAGA: Pierwszą próbkę krwi, tzw. „zerową”, należy oddać możliwie wcześnie rano, bezwzględnie na czczo. Dokładnie w 120 min. po wypiciu roztworu glukozy (75 g glukozy rozpuszczone w 300 ml przegotowanej, letniej wody) należy oddać drugą próbkę krwi. Wynik DTTG może być fałszywy, gdy test przeprowadzany jest w warunkach innych niż standardowe.
Badanie profilu lipidowego
W przypadku zlecenia profilu lipidowego wskazana przerwa w spożywaniu posiłków powinna wynosić 12 – 14 godz., z uwzględnieniem następujących wskazówek:
- na 2 – 3 dni przed badaniem należy całkowicie wykluczyć spożycie alkoholu,
- w okresie ok. 1 tygodnia przed badaniem należy stosować umiarkowaną, zwyczajową dietę, a posiłki spożywać regularnie (unikać głodówek i diet specjalnych),
- w okresie 24 godz. przed badaniem należy unikać dużego wysiłku fizycznego,
- na 30 min. przed pobraniem krwi pozostawać w spoczynku, np. siedzieć.
UWAGI:
- Frakcja cholesterolu LDL nie jest wyliczana, gdy stężenie triglicerydów przekracza 350 mg/dl.
- Frakcja cholesterolu HDL nie jest oznaczana, gdy stężenie triglicerydów przekracza 500 mg/dl.
Badanie krwi utajonej w kale z testem FOB
- Kał należy oddać w sposób naturalny, w dowolnej porze dnia, najlepiej do czystego, suchego pojemnika (np. nocnika).
- Na pojemniku z aplikatorem do zbierania próbek kału (do nabycia w aptece) umieścić imię i nazwisko oraz datę pobrania materiału do badania.
- Za pomocą aplikatora (łopatki znajdującej się w plastikowym pojemniku) pobrać niewielką ilość kału z kilku różnych miejsc stolca. UWAGA: unikać nadmiaru kału na aplikatorze!
- Wprowadzić tak otrzymaną próbkę kału do pojemnika, szczelnie zakręcić i wymieszać.
- Pojemnik z próbką kału należy niezwłocznie dostarczyć do laboratorium.
- Pojemnik z próbką kału można przechowywać w temperaturze 2 – 8 °C.
Badanie ogólne moczu
- Mocz powinien pochodzić z pierwszej lub, w uzasadnionych przypadkach, drugiej porannej porcji moczu, pod warunkiem, że ostatnie oddanie moczu miało miejsce przynajmniej 4 godz. wcześniej.
- Nie należy oddawać próbek moczu podczas krwawienia miesięcznego u kobiet, a w razie konieczności pobrania zabezpieczyć ujście pochwy tamponem.
- W dniu poprzedzającym badanie zaleca się stosowanie zwyczajowej diety, z fizjologiczną ilością wypijanych płynów (ok. 2 l dziennie). Ponadto, bezpośrednio przed oddaniem próbki moczu do analizy należy unikać zwiększonego wysiłku fizycznego.
- Oddanie próbki moczu musi być poprzedzone dokładnym umyciem narządów płciowych sąsiadujących z ujściem cewki moczowej bieżącą wodą, bez stosowania środków odkażających.
- Gdy nie ma możliwości podmycia się pod bieżącą wodą, skórę w okolicy zewnętrznych narządów płciowych należy wytrzeć dwukrotnie sterylnymi gazikami zmoczonymi wodą.
- Mocz do badania ogólnego należy pobrać ze środkowego strumienia, tzn., że pierwszą porcję moczu należy oddać do toalety lub innego specjalnego naczynia, a następnie, bez przerywania strumienia moczu, pobrać do jednorazowego pojemnika ok. 50 ml moczu. Resztę moczu należy oddać do toalety.
- Po pobraniu próbki moczu pojemnik należy szczelnie zamknąć i odpowiednio opisać, uwzględniając m.in.: nazwisko i imię, nazwę badania, datę i godzinę pobrania próbki moczu.
- Pojemnik z próbką moczu należy dostarczyć do laboratorium w ciągu 1- 2 godzin od chwili pobrania.
UWAGA: Badanie ogólne moczu z mikroskopową oceną osadu powinno nastąpić najpóźniej do 2 godz. od chwili pobrania materiału. Stąd czas transportu próbki moczu do laboratorium nie powinien być dłuższy niż 1,5 godz. W uzasadnionych wypadkach dopuszcza się przechowywanie próbki moczu do 4 godz. w temp. 2 – 8 º C.
Instrukcja wykonania dobowej zbiórki moczu (DZM)
- Wykonanie dobowej zbiórki moczu należy dokładnie zaplanować, uwzględniając m.in.:
- konieczność zachowania niezbędnej intymności, potrzebnej do zbierania moczu w czasie 24 godz.,
- konieczność zachowania umiarkowanej, zwyczajowej diety, chyba, że lekarz zaleci inaczej,
- właściwy czas jej zakończenia, umożliwiający dogodny transport próbki do laboratorium.
- Do wykonania dobowej zbiórki moczu należy przygotować czyste naczynie o objętości 2 – 3 l, ze szczelnie dopasowanym przykryciem i ew. skalą ułatwiającą ocenę objętości wydalonego moczu.
- Mocz zbierany przez całą dobę należy trzymać w chłodnym miejscu, nie stosować środków konserwujących.
W celu wykonania dobowej zbiórki moczu należy:
- rano opróżnić pęcherz moczowy do toalety (nie zbierać tej porcji moczu!) i zanotować dokładny czas wykonania tej czynności (będzie to czas rozpoczęcia zbiórki dobowej),
- zbierać każdą następną porcję moczu do ww. naczynia,
- zbiórkę zakończyć następnego dnia o godzinie wyznaczonej wcześniej jako początek zbiórki.
- Zebrany mocz należy dokładnie wymieszać i zmierzyć całą objętość wydalonego podczas zbiórki moczu.
- Do PCHK należy dostarczyć (wyłącznie!) próbkę moczu ze zbiórki dobowej (50 – 100 ml) odlaną do przygotowanego wcześniej naczynia jednorazowego.
- Tak przygotowaną próbkę moczu należy odpowiednio opisać, dodając informację o całkowitej objętości wydalonego podczas zbiórki moczu!
- Próbkę ze zbiórki dobowej moczu należy dostarczyć do PCHK w ciągu 2 – 3 godzin od czasu jej zakończenia, a resztę zebranego moczu wylać.
Cytologia
Badanie cytologiczne (inaczej wymaz lub rozmaz cytologiczny) to jedno z podstawowych badań ginekologicznych. Jest to prosta, bezpieczna, a przede wszystkim skuteczna metoda profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. Pozwala na ocenę stanu szyjki macicy i wykrycie niepokojących zmian lub nieprawidłowości. Badanie jest bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut.
Zasady przygotowania do badania:
- na badanie nie należy zgłaszać się podczas menstruacji (krwawienia miesięcznego),
- badanie najlepiej wykonać jest około połowy cyklu miesiączkowego, najwcześniej 4 dni po ustaniu krwawienia i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej miesiączki,
- na 3-4 dni przed badaniem należy odstawić wszelkie leki stosowane dopochwowo,
- wskazane jest powstrzymanie się od współżycia seksualnego na 2 dni przed badaniem cytologicznym,
- należy również odczekać co najmniej 1 dzień po badaniu ginekologicznym lub USG transwaginalnym,
- w dniu badania nie należy wykonywać irygacji (przepłukiwanie jam ciała).
Przed badaniem należy również pamiętać o higienie miejsc intymnych.
Szczegółowe informacje na temat samego badania oraz korzyści wynikających z regularnie wykonywanych badań profilaktycznych dostępne są na stronach internetowych:
- Centralnego Ośrodka Koordynującego Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy
- Mazowieckiego Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy
Gastroskopia
- W dniu badania, przez przynajmniej 6 godzin, aż do chwili jego wykonania ZABRANIA SIĘ przyjmowania jakichkolwiek posiłków i picia płynów. Pacjent ma być na czczo.
- Osoby z chorobami wymagającymi stałego, regularnego przyjmowania leków (np.nadcisnienie tętnicze, choroby serca, padaczka i inne) w dniu badania powinny zażyć poranną dawkę leku popijając niewielką ilością wody.
- Osoby chorujące na cukrzycę powinny skonsultować z lekarzem sposób przygotowania do badania oraz poinformować o cukrzycy lekarza kierującego przed wystawieniem skierowania i personel pracowni niezwłocznie po zgłoszeniu się na badanie.
- Osoby przyjmujace leki obniżające krzepliwość krwi (np. acenocumarol, sintrom, ticlid, plavix lub aspiryna, acard, acesan i inne) powinny o tym poinformować lekarza wykonującego badanie.
- Kobiety ciężarne i matki karmiące piersią powinny skonsultować z lekarzem sposób przygotowania do badania.
- Prosimy o przyniesienie i pokazanie lekarzowi przed badaniem posiadanej dokumentacji medycznej np. kart wypisowych ze szpitala, opisów poprzednio wykonanych badań endoskopowych, EKG, echokardiografia. Pacjenci powinni dokładnie znać nazwy i dawki przyjmowanych leków lub posiadać ich spis.
- Jeśli badanie zostanie wykonane w znieczuleniu ogólnym, pacjent pozostanie krótki czas na obserwacji, następnie może udać się do domu pod opieką osoby dorosłej. W rzadkich przypadkach może zaistnieć konieczność dłuższej obserwacji. Przez 12 godzin po zabiegu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych i spożywać alkoholu.
- Wyznaczona godzina badania może ulec przesunięciu ponieważ czas trwania zabiegów jest trudny do przewidzenia.
- W dniu badania proszę zgłosić się ze skierowaniem i dokumentem pozwalającym na potwierdzenie ubezpieczenia do Centrum profilaktyki Nowotworów (piętro II)
Kolonskopia
W trosce o należyte przygotowanie jelita grubego do badania prosimy o uważne przeczytanie poniższych informacji i zaleceń. O wyborze schematu przygotowania środkiem innym niż Fortrans powinien zdecydować lekarz.
- Do badania niezbędne jest bardzo dobre oczyszczenie jelita. W tym celu należy przygotować się wg załączonego schematu z uwzględnieniem planowanej pory przeprowadzenia badania (godziny poranne czy popołudniowe).
- Osoby z chorobami wymagającymi stałego, regularnego przyjmowania leków (np.nadcisnienie tętnicze, choroby serca, padaczka i inne) w dniu badania powinny zażyć poranną dawkę leku popijając niewielką ilością wody.
- Osoby chorujące na cukrzycę powinny skonsultować z lekarzem sposób przygotowania do badania oraz poinformować o cukrzycy lekarza kierującego przed wystawieniem skierowania i personel pracowni niezwłocznie po zgłoszeniu się na badanie.
- Osoby przyjmujace leki obniżające krzepliwość krwi (np. acenocumarol, sintrom, ticlid, plavix lub aspiryna, acard, acesan i inne) powinny przerwać ich stosowanie na 7 dni przed badaniem, należy to jednak wcześniej skonsultować z lekarzem prowadzącym . Niekiedy może zachodzić konieczność zmiany leczenia na heparynę niskocząsteczkową podawaną podskórnie np. Clexane, Fraxiparine.
- Kobiety ciężarne i matki karmiące piersią powinny skonsultować z lekarzem prowadzącym sposób przygotowania do badania.
- Prosimy o przyniesienie i pokazanie lekarzowi przed badaniem posiadanej dokumentacji medycznej np. kart wypisowych ze szpitala, opisów poprzednio wykonanych badań endoskopowych, EKG, echokardiografia oraz aktualnych wyników badań laboratoryjnych np. morfologii, poziomu elektrolitów, układu krzepnięcia, grupy krwi. Pacjenci powinni dokładnie znać nazwy i dawki przyjmowanych leków lub posiadać ich spis.
- Jeśli badanie zostanie wykonane w znieczuleniu ogólnym, pacjent pozostanie krótki czas na obserwacji, następnie może udać się do domu pod opieką osoby dorosłej. W rzadkich przypadkach może zaistnieć konieczność dłuższej obserwacji. Przez 12 godzin po zabiegu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych i spożywać alkoholu.
- Wyznaczona godzina badania może ulec przesunięciu ponieważ czas trwania zabiegów jest trudny do przewidzenia.
- Na badanie w znieczuleniu należy zgłaszać się z osobą towarzyszącą.
- W dniu badania proszę zgłosić się ze skierowaniem i dokumentem pozwalającym na potwierdzenie ubezpieczenia do Centrum Profilaktyki Nowotworów (piętro II).
Mammografia
Badanie mammograficzne jest metodą obrazowego badania piersi pozwalającą na wczesne wykrywanie nieprawidłowości. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania, jednak należy zwrócić uwagę na poniższe rekomendacje:
- zalecamy, aby Pacjentki miesiączkujące zgłaszały się na badanie w I fazie cyklu miesiączkowego (najlepiej pomiędzy 5 a 12 dniem cyklu), gdyż piersi są wówczas mniej wrażliwe na dotyk, a badanie nie powoduje dyskomfortu,
- w dniu badania nie należy stosować kosmetyków (dezodorant, talk, krem, balsam
do ciała, perfumy) w okolicach pach i górnej połowy ciała, ponieważ mogą one spowodować zmiany obrazu mammograficznego i w konsekwencji spowodować konieczność wykonania ponownego badania, - warto zwrócić uwagę, aby w dniu badania założyć wygodną odzież, którą łatwo jest zdjąć oraz zrezygnować z ozdób i biżuterii (łańcuszki, kolczyki) oraz związać włosy,
- na badanie należy zgłosić się ze skierowaniem, wcześniejszymi wynikami (zdjęcia mammograficzne i odpisy), o ile były wykonywane, jak również dowodem tożsamości,
- prosimy o zgłaszanie się na badanie z kilkuminutowym wyprzedzeniem, gdyż przed badaniem pacjentki są proszone o wypełnienie ankiety (warto pamiętać
o zabraniu ze sobą okularów, jeżeli jest taka konieczność), - badanie nie jest wykonywane kobietom w ciąży.
Szczegółowe informacje na temat samego badania oraz korzyści wynikających z regularnie wykonywanych badań profilaktycznych dostępne są na stronach internetowych:
USG dróg moczowych
- Ultrasonografię dróg moczowych należy wykonywać po wypełnieniu pęcherza moczowego, co poprawia warunki badania i pozwala na dokładną obserwację pęcherza moczowego, narządu rodnego u kobiet i gruczołu krokowego u mężczyzn.
- Dzień przed wykonaniem badania zaleca się dietę lekkostrawną z wyłączeniem warzyw, owoców, ciemnego pieczywa oraz ziaren. Ponadto wskazane jest przyjmowanie Espumisanu 3×2 kapsułki w celu usunięcia nadmiaru gazów z przewodzie pokarmowym.
- Minimum 6 godzin przed badaniem nie należy spożywać żadnych pokarmów, pić płynów gazowanych i słodzonych (można pić wodę niegazowaną), palić tytoniu, żuć gumy, jeść cukierków itp.
- Na dwie godziny przed badaniem należy wypić ok. 1-1,5 litra niegazowanej wody i nie oddawać moczu.
- Lekarzowi wykonującemu badanie należy przedstawić wyniki wcześniej wykonanych badań USG i innych badań obrazowych.
USG jamy brzusznej
- Ultrasonografię jamy brzusznej należy wykonywać na czczo.
- Dzień przed wykonaniem badania zaleca się dietę lekkostrawną z wyłączeniem warzyw, owoców, ciemnego pieczywa oraz ziaren. Ponadto wskazane jest przyjmowanie Espumisanu 3×2 kapsułki w celu usunięcia nadmiaru gazów z przewodzie pokarmowym.
- Minimum 6 godzin przed badaniem nie należy spożywać żadnych pokarmów, pić płynów gazowanych i słodzonych (można pić wodę niegazowaną), palić tytoniu, żuć gumy, jeść cukierków itp.
- Lekarzowi wykonującemu badanie należy przedstawić wyniki wcześniej wykonanych badań USG i innych badań obrazowych.
PET/SCYNTYGRAFIA
opracowała dr n. med. Grażyna Łapińska