30-lecie Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków NIO-PIB
28 listopada 1994 roku oficjalnie rozpoczęła działalność Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich i Kości – jako pierwsza z klinik w nowej siedzibie Instytutu Onkologii na warszawskim Ursynowie. Kilka dni później – 6 grudnia – zainaugurowano działalność bloku operacyjnego, przeprowadzając operację mięsaka kończyny dolnej u pacjenta tej Kliniki.
Od 30 lat Zespół Kliniki koncentruje się w swojej działalności diagnostycznej, leczniczej i naukowej (również w badaniach klinicznych) na trzech grupach chorych: na mięsaki tkanek miękkich, na mięsaki kości i na czerniaki skóry. Od początku działalności w Klinice wprowadzane są pionierskie metody diagnostyczne i terapeutyczne. Organizacja pracy wielospecjalistycznego Zespołu uznawana jest za modelową, a tworzący go specjaliści należą do najlepszych w Europie. Dzięki interdyscyplinarnej współpracy, nieustannie podnoszonym kwalifikacjom i profesjonalizmowi Klinika Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków jest ośrodkiem najwyższej klasy, w którym leczy się pacjentów z najbardziej wymagającymi przypadkami nowotworów.
Od trzech dekad priorytetem pozostaje zapewnienie pacjentom jak najlepszej opieki poprzez szybkie postawienie diagnozy, indywidualne podejście i kompleksowe leczenie. Zespół Kliniki nie tylko na bieżąco wdraża najnowocześniejsze i najbardziej skuteczne metody diagnostyki i leczenia, ale aktywnie uczestniczy w najważniejszych badaniach i współtworzy zarówno krajowe, jak i międzynarodowe rekomendacje i wytyczne.
KNTMKiCz specjalizuje się w najtrudniejszych operacjach mięsaków tkanek miękkich, ortopedii onkologicznej z rozległymi rekonstrukcjami kostnymi, leczeniem zaawansowanych mięsaków przestrzeni zaotrzewnowych z zastosowaniem operacji wielonarządowych, również z rekonstrukcjami naczyniowymi. W Klinice pracuje również doświadczony zespół specjalistów onkologii klinicznej oraz specjalistów radioterapii onkologicznej oraz znakomicie wyszkolony i empatyczny zespół pielęgniarski. Klinika należy do czołowych ośrodków specjalizujących się w leczeniu chorych na czerniaka skóry i mięsaki w Europie.
Od 2010 roku Kierownikiem Kliniki jest prof. dr hab. Piotr Rutkowski, specjalista w zakresie chirurgii ogólnej i onkologicznej o międzynarodowym autorytecie, Pełnomocnik Dyrektora Instytutu ds. Narodowej Strategii Onkologicznej i Badań Klinicznych, Przewodniczący Zespołu Ministra Zdrowia ds. Narodowej Strategii Onkologicznej oraz Przewodniczący Rady Agencji Badań Medycznych. Członek licznych międzynarodowych towarzystw naukowych i organizacji, m.in. ASCO, CTOS, ESSO, ESMO i EORTC. Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej (Prezes w latach 2014-2016). Autor i współautor ponad 140 oryginalnych prac naukowych opublikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych (IF ponad 4000, indeks cytowań powyżej 30000, indeks Hirscha 80, uhonorowany Highly Cited Researcher in Clinical Medicine 2021, 2022 i 2023), podręczników oraz polskich i międzynarodowych rekomendacji klinicznych. Uczestnik wielu międzynarodowych programów badawczych, współkoordynator Rejestru Klinicznego GIST i Polskiej Grupy Mięsakowej, były członek Rady Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka.
Organizatorem i pierwszym Kierownikiem Kliniki był prof. dr hab. Włodzimierz Ruka (1946-2010) – wybitny chirurg onkolog, naukowiec, znakomity wykładowca i nauczyciel. Związany z warszawskim Instytutem Onkologii od 1979 r., gdy rozpoczął pracę w zespole prof. Andrzeja Kułakowskiego w Klinice Chirurgicznej przy ul. Wawelskiej. Klinikę Nowotworów Tkanek Miękkich i Kości wówczas Centrum Onkologii na Ursynowie organizował od podstaw, umiejętnie dobierając i łącząc w zespół lekarzy wielu specjalności. Pod jego okiem przez ponad 15 lat leczono w sposób skojarzony chorych na mięsaki i czerniaki na najwyższym poziomie, z roku na rok otaczając opieką coraz więcej pacjentów.
Prof. Włodzimierz Ruka przyczynił się do stworzenia i wprowadzenia w życie wielu kluczowych metod diagnostycznych i terapeutycznych. Pod jego kierunkiem Zespół Kliniki m.in. wprowadził do praktyki klinicznej biopsję węzła wartowniczego u chorych na czerniaki skóry bez klinicznych przerzutów do regionalnych spływów chłonnych, co istotnie zmieniło standardy postępowania w tej grupie pacjentów. W drugiej połowie lat 90. w Klinice po raz pierwszy w Polsce zastosowano technikę wybarwienia węzłów wartowniczych w połączeniu ze śródoperacyjną limfoscyntygrafią w biopsji węzłów wartowniczych. Prof. Ruka zainicjował tworzenie unikalnej bazy danych chorych leczonych z powodu czerniaka skóry, dzięki której m.in. opublikowano analizy związane z problemami biopsji węzła wartowniczego w prestiżowych czasopismach. Współpracował również z ośrodkami europejskimi nad oceną nowych kryteriów rokowniczych u chorych na czerniaki skóry. Wraz z Zakładem Biologii Molekularnej Instytutu pracował m.in. nad oceną obecności komórek czerniaka w wysięku chłonnym po limfadenektomii, udowodniając silny związek rokowniczy. Ta oryginalna i pionierska w skali światowej analiza pozwoliła na wyodrębnienie nowego kryterium molekularnego o dużej mocy statystycznej dla oceny rokowania u chorych na czerniaka skóry w III stopniu zaawansowania. U pacjentów chorych na mięsaki kości prof. Ruka zaproponował m.in. technikę śródoperacyjnej radiolokalizacji zmian nowotworowych; wprowadził schematy leczenia uzupełniającego cytostatykami w okresie przed- i pooperacyjnym, prowadzące do blisko 4-krotnej poprawy w stosunku do wyników uzyskiwanych w latach 80. U chorych na mięsaki tkanek miękkich skupiał się na ocenie najskuteczniejszych sposobów leczenia skojarzonego: radioterapii przedoperacyjnej oraz zastosowaniu nowych leków i programów chemioterapii, m.in. realizując program intensywnego leczenia skojarzonego u chorych na maziówczaka złośliwego (sarcoma synoviale), które pozwoliły na uzyskanie 5-letnich przeżyć całkowitych na poziomie 70% w grupie chorych na mięsaki o wysokiej złośliwości. Profesor Ruka wprowadził również w Polsce szereg metod ukierunkowanego molekularnie leczenia u chorych na mięsaki.
Od trzech dekad Klinika bierze czynny udział w międzynarodowych badaniach klinicznych i projektach jak EORTC Melanoma Group, EORTC Soft Tissue and Bone Sarcoma Group czy wcześniej również WHO Melanoma Programme i Cancer Research Campaign (już w pierwszym dziesięcioleciu działalności w 9 dużych prospektywnych międzynarodowych badaniach klinicznych).
Lista pionierskich rozwiązań i pierwszych zastosowań w dorobku Zespołu Kliniki jest imponująca, i stale się wydłuża. Przy okazji rocznicy powstania Kliniki warto przypomnieć również te z perspektywy czasu najodleglejsze.
Już w pierwszych latach działalności Kliniki wprowadzono do praktyki klinicznej w leczeniu chorych na mięsaki tkanek miękkich napromienianie przedoperacyjne skojarzone z operacjami oszczędzającymi, dzięki czemu udało się osiągnąć wyjątkowo wysoki odsetek zachowanych kończyn u wyleczonych chorych (w ponad 90% przypadków).
Zespół Kliniki m.in. jako pierwszy w Polsce wprowadził do leczenia chorych na nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST) imatynib – drobnocząsteczkowy inhibitor kinaz tyrozynowych, opublikował również jedną z pierwszych na świecie analiz wyników leczenia chirurgicznego chorych na GIST podczas leczenia imatynibem.
Po raz pierwszy na świecie potwierdzono też na jednorodnej klinicznie grupie chorych po wycięciu pierwotnego GIST znaczenie nowej klasyfikacji TNM wg AJCC.
Od 2010 roku w Klinice po raz pierwszy w Polsce wprowadzono technikę elektrochemioterapii do leczenia miejscowego zaawansowanych lub przerzutowych nowotworów zlokalizowanych w skórze lub tkance podskórnej (jak rozsiew in-transit czerniaków), a od 2012 roku technikę izolowanej perfuzji kończynowej.
Więcej informacji na temat działalności Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków znajdą Państwo na stronie
https://nio.gov.pl/pacjent/kliniki-zaklady-pracownie-i-poradnie/kliniki/klinika-nowotworow-tkanek-miekkich-kosci-i-czerniakow/ oraz https://nauka.pib-nio.pl/
